اعتدال بهاری:

یکی از نقاط اعتدال ، به اعتدا بهاری موسوم بوده و میل خورشید بعد از عبور از آن از جنوبی به شمالی و یا از علامت منفی به مثبت تغییر می‌یابد. فصل بهار در لحظه عبور خورشید از نقطه اعتدال بهاری آغاز می‌گردد.

 

 

اعتدال پاییزی:

یکی از نقاط اعتدال ، به اعتدال پاییزی موسوم بوده و میل خورشید بعد از عبور از آن از شمالی به جنوبی و یا علامت آن از مثبت به منفی تغییر می‌کند. فصل پاییز در لحظه عبور خورشید از نقطه اعتدال پاییز شروع می‌شود. فاصله زمانی بین دو نقطه اعتدال ، در حدود شش ماه است.

 

 

نقاط انقلاب

نقاط انقلاب بر روی دایرة البروج ، در نقطه‌ای است که میل خورشید به هنگام عبور از آنها بیشترین اندازه شمالی و یا جنوبی (مثبت و یا منفی) را داراست.

 

 

انقلاب تابستانی

خورشید در این نقطه دارای بیشترین میل به طرف شمال (45/ ْ23+) است که این نقطه ، به نام انقلاب تابستانی معروف است. عبور خورشید از این نقطه ، سرآغاز فصل تابستان در نیمکره شمالی (فصل زمستان در نیمکره جنوبی) است.

 

 

انقلاب زمستانی

خورشید در این نقطه دارای بیشترین میل بطرف جنوب (45/ ْ23-) است که این نقطه ، به نام انقلاب زمستانی معروف است، عبور خورشید از این نقطه ، سرآغاز فصل زمستان در نیمکره شمالی (فصل تابستان در نیمکره جنوبی) است.

 

 

دایره اعتدال

دایره عظیمه‌ای که از نقاط اعتدال و قطبهای شمال و جنوب سماوی می‌گذرد دایره اعتدال نامیده می‌شود. دایره انقلاب دایره عظیمه‌ای است که سطح آن بر سطح دایره اعتدال عمود بوده و از قطبهای سماوی ، سمت الرأس و سمت القدم ناظر می‌گذرد.     

 

 

دایره انقلاب

دایره انقلاب دایره عظیمه‌ای است که سطح آن بر سطح دایره اعتدال عمود بوده و از قطبهای سماوی ، سمت الرأس و سمت القدم ناظر می‌گذرد

 

 

 

محور اقصر

کره پهن شده از دوران یک بیضی حول محور اقصر آن بدست می‌آید.  

 

 

بیضویت

      بیضویت نسبت تفاوت قطرهای اطول و اقصر و قطر اطول است که بصورت یک کسر نشان داده می‌شود. اندازه بیضویت زمین ، بصورت عملی تعیین شده و تقریبا در حدود 297/1 است.     

 

 

دستگاه مختصات زمین

معمولا برای مشخص کردن وضعیت یک نقطه بر روی یک سطح مسطح ، از دو مشخصه ، کلی به نام طول در امتداد محور (x) و دیگری به نام عرض در امتداد محور (y) ، عمود بر محور x ، استفاده می‌شود.

 

 

دستگاه طول و عرض

برای مشخص ساختن وضعیت یک نقطه بر روی کره زمین ، از دستگاه طول و عرض استفاده می‌شود. در این دستگاه از دو سطح اصلی ، به عنوان مبنا استفاده می‌شود. یکی از سطوح مبنا ، سطح دایره استوا است و دیگری سطح دایره عظیمه‌ای که از قطبهای جغرافیایی ، گرینویچ می‌گذرد (نصف النهار گرینویچ)

 

 

مدار رأس السرطان

مدار 45/ ْ23 شمالی ، به نام مدار رأس السرطان و مدار 45/ ْ23 جنوبی ، به نام مدار رأس الجدی معروفند.

 

 

مدار رأس الجدی         Tropic of Capircom

دستگاههای مختصات نجومی                  Astroromical Coordinate Systems

 

 

مختص عرضی

      مختص عرض یک جرم سماوی ، برابر فاصله زاویه‌ای آن از دایره اولیه بطرف شمال و یا جنوب آن است.

 

 

مدارات

      دوایر صغیره‌ای که به موازات دایره اولیه در نظر گرفته می‌شود به مدارات موسوم اند.

 

 

مختص طولی

مختص طولی یک رم سماوی توسط اندازه زاویه‌ای کمان از دایره اولیه بین دایره ثانویه دایره عظیمه‌ای که از جرم سماوی و قطبهای سماوی می‌گذرد، محصور است، مشخص می‌شود.

 

 

دستگاه افق

دستگاه افقی ، تابع وضعیت مکانی ناظر بر روی کره زمین است.

 

 

دستگاه استوایی (معدلی) مستقل

      این دستگاه تابع وضعیت مکانی ناظر نیست و دستگاه را می‌توان برای هر ناظری بر روی کره زمین بکار برد.

 

 

دستگاه استوایی (معدل) وابسته

در دستگاه استوایی وابسته ، یکی از دایره‌های عظیم مبنا مستقل از وضعیت مکانی ناظر بوده ، دایره عظیمه دیگر که عمود بر دایره عظیمه قبلی است، تابع وضعیت مکانی ناظر است.     

 

 

 

مدارات هم ارتفاع

      در دستگاه افقی ، دوایر صغیره واقع بر روی کره سماوی ، که سطوح آنها با سطح افق ناظر موازی است، مدارات هم ارتفاع نامیده می‌شوند، چه ، اجرام سماوی واقع بر چنین مدارهای دارای ارتفاع برابرند.

 

 

دستگاه میل و بعد

      دستگاه استوایی مستقل ، بنام دستگاه میل و بعد نیز نامیده می‌شود. این دستگاه مختصات ، در کاتولوگ ستارگان و جداول و تقریبهای نجومی بکار می‌رود، چه ، مختصات کروی که در این دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد، مستقل از وضعیت مکانی ناظر است. این دستگاه ، در حقیقت امتداد هندسی دستگاه طول و عرض جغرافیایی است.

 

 

عرض سماوی

      دستگاه عرض و طول سماوی ، به نام دستگاه دایرة البروج موسوم است. مطالعات نظری حرکت سیاره‌ای در دستگاه مختصات نجومی عرض و طول ، صورت می گیرد. در این دستگاه مختصات ، صفحه اولیه مبنا ، سطح دایرة البروج است. مختص عرض در آتن ، عرض سماوی نامیده می شود صفحه ثانویه مبنا ، دایره عظیمه ای است که از نقطه اعتدال بهاری گذشته، بر صفحه دایرة البروج عمود است و مختص طول در این دستگاه ، طول سماوی ، نام دارد بدین ترتیب مبدا طول سماوی ، نقطه اعتدال بهاری است.

 

 

قطبهای دایرة البروج

      دو قطب ، دستگاه ، دایرة البروج (دستگاه عرض و طول سماوی) ، به نام قطبهای دایرة البروج موسوم اند.

 

 

دستگاه کهکشانی

      دستگاه مختصات نجومی کهکشانی ، برای مطالعه حرکات ستاره‌ای در منظومه کهکشانی ، بکار گرفته می‌شود. مختصات کهکشانی ، با اسامی طول کهکشانی و عرض کهکشانی شناخته می‌شود که نسبت به سطوح مبنای مربوط به دستگاه کهکشانی ، مورد سنجش قرار می‌گیرد.     

 

 

حرکت روزانه

      سمت و ارتفاع یک ستاره ، ثابت نیست و بعلت حرکت وضعی زمین و یا حرکت روزانه ، در حال تغییر است در صورتی که بعد و میل یک ، ستاره ثابت است، چع ، نقطه مبنا ، یعنی نقطه اعتدال بهای خود به همراه اجرام سماوی ، دارای حرکت روزانه است. به عبارت دیگر این نقطه ، به همراه هر جرم سماوی ، ظاهرا در طی یک دور حرکت وصفی زمین در 24 ساعت ، یکبار به دور زمین می‌گردد.

 

 

تئودولیت

      وسیله‌ای که بتوان با آن بعد و میل یک جرم سماوی را اندازه گیری کرد، وجود ندارد. در صورتی که سمت و ارتفاع یک ستاره را می‌توان مستقیما توسط تئودولیت اندازه گرفت. با دانستن سمت و زاویه ساعتی یک ستاره ، بعد و میل آن با حل مثلث نجومی محاسبه می‌شود، البته می‌بایست زمانی که تاره و یک وضعیت خاص قرار می‌گیرد، زاویه ساعتی آن نیز تعیین گردد.

 

 

مثلث نجومی

      چنانکه نقاط سمت الرأس ، قطب سماوی و یک جرم سماوی توسط کمانهای دایره‌های عظیمه بر روی کره سماوی به همدیگر متصل شوند، مثلث کروی حاصل ، مثلث نجومی نامیده می‌شود بنابراین سه رأس مثلث نجومی عبارت است از سمت الرأس ناظر ، جرم سماوی و قطب سماوی.

 

 

زاویه اختلاف منظر

      زاویه اختلاف منظر ستاره از نقاط سمت الرأس و قطب سماوی.

 

 

گذر زبرین

      یک ستاره در حرکت ظاهری خود به دور قطب ، دو بار دایره نصف النهار ناظری را قطع می‌کند که یکی از این دو گذر به نام گذر زیرین و دیگری گذر زیرین است. یک ستاره زمانی در گذر زبرین است که ارتفاع آن حداکثر باشد و وقتی در گذر زیرین است که ارتفاع آن حداقل است.          

 

 

فاصله زاویه‌ای ستارگان

      فاصله زاویه‌ای ستاره‌ای نسبت به ستاره دیگر ، توسط اندازه کمانی ، از دایره عظیمه‌ای که ناظر در مرکز آن قرار گرفته و بر روی کره سماوی از هر دو ستاره گذر می‌کند، اندازه گیری می‌شود.

 

 

فاصله زاویه‌ای ماه

      فاصله زاویه‌ای ماه از خورشید ، فاصله زاویه‌ای برای ماه نامیده می‌شود.

 

 

مقارنه

      وقتی که خط واصل از زمین به خورشید و از زمین به یک سیاره ، دقیقا یک راستا و جهت باشند گفته می شود که سیاره در حالت مقارنه است. در چنین حالتی ، سیاره و خورشید هر دو بر روی کره سماوی بر هم منطبق می شوند، و لذا طول و عرض آنها برابر است

 

 

مقارنه سفلی

      در مورد سیاره های زهره و عطارد ، مقارنه ، دو نوع است. یکی مقارنه سفلی و آن زمانی است که سیاره بین خورشید و زمین قرار گرفته ، و دیگری مقارنه علیا و ان وقتی است که خورشید بین زمین و سیاره واقع است

 

 

مقارنه علیا                Superior Conjunction

 

 

مقابله

      وقتی که خط واصل از زمین به خورشید و از زمین به ماه یا یک سیاره ، دقیقا در یک راستا اما در دو جهت مختلف قرار داشته باشند، گفته می‌شود که ماه و یا سیاره در حالت مقابله‌اند در چنین حالتی طول خورشید و سیاره بر روی کره سماوی 180 درجه مختلف خواهند داشت.

 

 

واحد نجومی

      متوسط فاصله زمین و خورشید 93 میلیون مایل و یا 150 میلیون کیلومتر است. میزان دقیق این فاصله 92955700 مایل است. این فاصله ، یک واحد نجومی نامیده می‌شود. 

 

 

حرکات ظاهری خورشید

      خورشید دارای دو حرکت ظاهری است. یکی نسبت به زمین از مشرق به مغرب که به علت حرکت دورانی زمین به دور محورش ، از مغرب به مشرق ، ظاهر می‌شود و می‌دانیم که حرکت دورانی زمین موجب پیدایش شب و روز است. حرکت ظاهری دیگر خورشید نسبت به ستارگان ثابت بر روی کره سماوی است.

 

 

دایره اکلیپتیک

      چنانکه وضعیت خورشید نسبت به ستارگان دیگر دقیقا بر روی کره سماوی بطور مداوم رصد شود، دیده خواهد شد که محلهای بدست آمده ، برای خورشید بر روی کره سماوی ، بر روی دایره عظیمه‌ای قرار خواهد گرفت که سطح آن با سطح دایره استوای سماوی ، زاویه‌ای تقریبا برابر 45/23 درجه خواهد ساخت. این دایره عظیمه به عنوان دایره اکلیپتیک و یا دایرة البروج تعریف شده است.

 

 

حرکت مداری زمین به دور خورشید

      زمین دارای دو حرکت واقعی است؛ یکی حرکت وضعی و یا حرکت دورانی آن حول محورش ، که موجب حرکت ظاهری روزانه خورشید است، و دیگری حرکت انتقالی و یا مداری سالیانه به دور خورشید که موجب پیدایش حرکت ظاهری سالانه خورشید در امتداد دایرة البروج می‌باشد.       

 

 

نقطه حضیض            در حوالی دوازدهم دی ماه (دوم ژانویه) زمین به نقطه‌ای می‌رسد که دارای نزدیکترین فاصله از خورشید است، در این حالت گفته می‌شود که زمین در نقطه حصیض است.

 

 

نقطه اوج

      در حوالی یازدهم تیرماه (دوم ژوئیه) زمین به نقطه‌ای می‌رسد که دارای دورترین فاصله از خورشید است که نقطه اوج نام دارد.

 

 

نقطه حصیض خورشیدی

      وقتی که زمین نسبت به خورشید در نقطه حصیض است، در آن صورت خورشید نسبت به زمین ، در نقطه حصیض خورشیدی است.

 

 

اوج خورشیدی

      وقتی زمین نسبت به خورشید در نقطه اوج است، خورشید نسبت به زمین در اوج خورشید است.

 

 

خط حد دوری و نزدیکی

      خط واصل بین دو نقطه حصیض و اوج ، به نام خط حد دوری و نزدیکی مرسوم است.

 

 

فصول

      در طول مدتی که زمین در مسیر بیضی شکل ، به دور خورشید می‌گردد، امتداد محور آن به موازات خود باقی مانده و زاویه آن با سطح مدار در حدود 55/ ْ 66 است، مایل بودن محور چرخشی زمین نسبت به سطح مداری آن ، موجب بوجود آمدن فصول است.

 

 

 

 

خط اعتدالین

      خط اعتدالین ، فصل مشترک دایرة البروج و دایره استوای سماوی است. بر خط انقلاب تابستانی و زمستانی عمود است

 

 

نصف النهار خورشید

      در روز اول بهار ارتفاع نصف النهاری خورشید در هر محلی برابر متمم عرض جغرافیایی (φ- ْ 90 ) آن محل خواهد بود.

 

 

خورشید میانگین

      میل خورشید یک کمیت متغیر است. در جدول نجومی ، مقادیر روزانه میل خورشید حقیقی (ظاهری ، آنچنان که بنظر می‌رسد) و خورشید میانگین بر حسب زمان شمسی ظاهری و زمان شمسی متوسط ، به وقت نیمه شبی گرینویچ به همراه تغییرات ساعتی آن در نیمه شب گرینویچ ، داده شده است.

 

 

حرکت تقدیمی (پرینسون)

      حرکت آرام ناط اعتدالین بطرف مغرب بر روی دایرة البروج ، در نجوم ، به نام پدیده حرکت تقدیمی شناخته شده است. این حرکت ، اساسا بر اثر جذب گرانشی ماه و خورشید بر روی برآمدگی استوایی زمین در حال چرخش ، بوجود آمده است. بدین سبب محور چرخش زمین از یک امتداد ثابت در فضا خارج شده ، مانند محور یک قرقره چرخان ، مسیری تقریبا دایره ای را به دور قطبهای دایرة البروج طی می‌کند.

 

 

حرکت قهقرایی مدار ماه

      محور عمود بر مدار ماه یک مخروطی را در حدود کمی کمتر از 19 سال به دور محود عمود بر دایرة البروج می‌پیماید. این اثر به نام حرکت قهقرایی مدار ماه نامیده می‌شود. این اثر به همراه دو پدیده مذکور در فوق موجب رقص محوری ، محور زمین در مسیر حرکت تقدیمی آن می‌شود.       

 

 

رقص محوری                        Nutation

 

 

منحنی تناوبی محور زمین بجای طی یک دایره کامل به دور قطبهای دایرة البروج ، یک منحنی تناوبی را می‌پیماید.

 

 

ثابت حرکت تقدیمی

 

      دوره حرکت تقویمی مخروطی شکل در حدود 25800 سال طول می کشد، لذا تغییر محل نقطه اعتدال بهاری در یکسال 22/ "50 خواهد شد، این عدد ، ثابت حرکت تقدیمی است.         

 

 

ثابت رقص محوری

      ذقص محوری نیز در مدت تناوب 19 ساله ، موجب تغییرات کمی در مختصات ستارگان می‌شود. این تغییرات کم بوده و بیشترین میزان آن ْ9 (ثابت رقص محوری) است.   

 

 

حرکت تقدیمی سیاره‌ای نوع دیگری از حرکت تقدیمی است که در اثر جذب رانشی ناشی از سیاره‌های مهم ایجاد می گردد. در این نوع پدیده ، زمین از مسیر حرکت انتقالی خود ، به سمت مسیر حرکت سیاره‌های مربوط ، به دور خورشید ، کشیده می‌شود. در نتیجه ، دایرة البروج در امتداد دایره استوای سماوی ، انتقال پیدا می کند که موجب تغییر منکان نقاط اعتدالین بطرف مشرق می‌گردد.   

 

 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:

موضوعات مرتبط: اجتماعي
برچسب‌ها: علوم اجتماعیواؤگان سماوی